Δεν είχαμε αφήσει βουνό, για βουνό….

             Πως με 15 φανταράκια στήναμε ολόκληρη γέφυρα σε πέντε μέρες

                ΜΙΛΑ ΣΤΗΝ «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ» Ο ΤΕΛΕΥΤΑΙΟΣ Δ/ΚΤΗΣ ΤΗΣ ΜΟΜΑ ΛΑΡΙΣΑΣ

Του Δημήτρη Βάλλα

…Και που δεν πήγαμε , δεν αφήσαμε βουνό για βουνό, ορεινό για ορεινό χωριό, δρόμους  γεφύρια, κτίρια οικισμοί, αποστραγγιστικά, κάθε είδους έργα πέρασαν από τα χέρια μας.

Με δεκαπέντε φανταράκια, μέσα σε μια εβδομάδα στήσαμε ολόκληρη γέφυρα μήκους 44 μέτρων
χωρίς υπόβαθρα στη Μεσοχώρα, που ακόμα και σήμερα αποτελεί κόσμημα για την περιοχή.

-Ναι, όταν καταργήθηκε η ΜΟΜΑ,  εγώ παρέδωσα τα κλειδιά της 2ης ΜΟΜΑ της Λάρισας, όπου υπήρξα και ο τελευταίος διοικητής …

Ταξίαρχος εν αποστρατεία πια, ο κ. Αθανάσιος Αντωνόπουλος αντισυνταγματάρχης τότε του Μηχανικού
και Πολιτικός Μηχανικός, ήταν  για τέσσερα περίπου χρόνια από το 1991 μέχρι το 1994 ο διοικητής της
2ης ΜΟΜΑ Λάρισας που τότε ισοδυναμούσε με ένα Σύνταγμα περίπου σε καιρό ειρήνης με δύναμη 850 περίπου ατόμων!

Οι περίφημες Μικτές Ομάδες Μηχανημάτων Ανασυγκρότησης (ΜΟΜΑ) που ήταν ένας ζωντανός θρύλος στην εποχή τους τουλάχιστον για τους κατοίκους της υπαίθρου, έρχονται πάλι  στο προσκήνιο, καθώς πρόσφατα ο νέος υπουργός Εθνικής Άμυνας Πάνος Καμμένος, επιλέγοντας συμβολικά την περιοχή του Έβρου που πλήττεται από πλημμύρες,  εξήγγειλε την επανασύσταση τους.

Οι πρώτοι ναύτες στη Λάρισα

Πολλοί θα θυμούνται χαρακτηριστικά, θα μας πει ο κ. Αντωνόπουλος τους πρώτους ναύτες στη Λάρισα με τις χαρακτηριστικές λευκές στολές τους και τα φαρδιά παντελόνια να κυκλοφορούν στους δρόμους της πόλης. Αυτοί, μαζί και με πολλούς αεροπόρους ανήκαν στη 2η ΜΟΜΑ γιατί οι μονάδες ήταν μικτές.

Σαν διοικητής τότε στη Μονάδα που στεγαζόταν στα «Πυροβολικά», στο σημερινό Στρατόπεδο Μπουγά, είχαμε περίπου 850 άτομα προσωπικό από τους οποίους οι ένστολοι ήταν 3-4 αξιωματικοί, 5 υπαξιωματικοί, 15 στρατιώτες και οι υπόλοιποι πολιτικό προσωπικό.

Σε επίπεδο Νομού και γειτονικών Νομών, εκτός από την οδοποιία και τις κατασκευές κτιρίων γεφυρών κ.λ.π, κύριο μέλημα μας τότε ήταν η δημιουργία οικισμών για την αποκατάσταση των Ελληνοποντίων που τότε με την επιχείρηση «Χρυσόμαλλο Δέρας» μας ήλθαν από τη Γεωργία. Η ΜΟΜΑ της Λάρισας έφτιαξε τους μεγάλους οικισμούς στη Φαρκαδόνα με 130 σπίτια, με δρόμους, δίκτυα ύδρευσης, αποχέτευσης, κ.α, αλλά και τρεις οικισμούς στην Κοζάνη ενώ ακόμα  βελτιώσαμε τον πρόχειρο καταυλισμό στην Κρανιά Ολύμπου.

Τότε η ανάθεση των έργων γινόταν από τις νομαρχίες στο ΣΥΚΕΑ και τα αναλαμβάναμε εμείς με βάση τα δικά μας τιμολόγια που ήταν κατά πολύ χαμηλότερα από τα «στάνταρ» της εποχής. Το σύστημα ήταν ξεκάθαρο, χρήματα δεν περνούσαν από τα χέρια μας υπήρχαν καθορισμένα τιμολόγια , δεν υπήρχαν σκάνδαλα , είχαμε το προσωπικό και τα μηχανήματα και όλα τα έργα γινόταν άμεσα.

…Την καινούργια ΜΟΜΑ, τη φαντάζομαι σε επίπεδο μικρών μονάδων των 120-150 ατόμων με καθαρά στρατιωτικό προσωπικό και ελάχιστο πολιτικό, για να παρεμβαίνει σε περιπτώσεις θεομηνιών, αλλά και να αναλαμβάνει μικρά αλλά ουσιαστικά έργα σε ορεινές και γενικά δύσκολες περιοχές μέσω των περιφερειών.  Έργα που διαφορετικά θα είχαν πολύ υψηλό κόστος. Εμείς, καταλήγει ο τελευταίος Δ/κτης της 2ης ΜΟΜΑ, τότε, είχαμε «κατεβάσει» 150 μέτρα βουνό με μηδαμινό κόστος που εάν το αναλάμβανε εργολάβος της εποχής, θα έπρεπε να είχε πληρωθεί με πολλά δισεκατομμύρια»…

Αναδρομή στην… ιστορία!

Οι ΜΟΜΑ μαζί με τη ΣΥΚΕΑ (Στρατιωτική Υπηρεσία Κατασκευών Έργων Ανασυγκρότησης) που συγκροτήθηκε τον Απρίλιο του 1957, συνετέλεσαν τα μέγιστα στην ανασυγκρότηση της χώρας μετά την Κατοχή και τον Εμφύλιο Πόλεμο.

Εκτός  από το πολυποίκιλο και ουσιαστικό κατασκευαστικό τους έργο (κατασκευή δρόμων, γεφυρών, λιμένων, αεροδρομίων [χαρακτηριστικό παράδειγμα το στρατιωτικό αεροδρόμιο της Ελευσίνας], δικτύων υδροδότησης, βιομηχανικών εγκαταστάσεων, κατοικιών, απομάκρυνση ερειπίων, εκκαθάριση ναρκών, κ.α.) αποτέλεσαν ταυτόχρονα σχολείο για την τεχνική εκπαίδευση χιλιάδων νέων που απετέλεσαν τη βάση και το εφαλτήριο για την υψηλών δυνατοτήτων βιομηχανία κατασκευών που διαθέτει η χώρα.

Μέχρι το 1992 οπότε λήφθηκε και η απόφαση κατάργησης τους υπήρχαν επτά ΜΟΜΑ: 1η ΜΟΜΑ, με έδρα τα Ιωάννινα , 2η ΜΟΜΑ, με έδρα τη Λάρισα, 3η ΜΟΜΑ, με έδρα τη Θεσσαλονίκη, 4η ΜΟΜΑ, με έδρα τη Λαμία, 5η ΜΟΜΑ, με έδρα τον Ρηγόκαμπο Πατρών, 6η ΜΟΜΑ, με έδρα τις Αχαρνές (Μενίδι) Αττικής και 7η ΜΟΜΑ, με έδρα το Ηράκλειο Κρήτης.

Οι ΜΟΜΑ ήταν κατασκευαστικές Μονάδες διοικητικά  και αναλάμβαναν την εκτέλεση έργων που τους ανέθετε η προϊσταμένη αρχή στο νομό της έδρας των ή σε γειτονικούς νομούς. Το προσωπικό των Μονάδων αποτελούνταν από Αξκούς και οπλίτες του  Μηχανικού, τεχνικά καταρτισμένους αλλά και με μικρό ποσοστό Αξκών από τα λοιπά  όπλα του Στρατού ή και κλάδων των Ενόπλων Δυνάμεων (Ναυτικό, Αεροπορία), καθώς επίσης και με πολιτικό μόνιμο ή με συμβάσεις τεχνικό προσωπικό (γραφείς, μηχανικοί, οδηγοί τεχνίτες, χειριστές μηχανημάτων, εργάτες κ.λ.π).

Αποστολή της ειδικής αυτής υπηρεσίας ήταν:

Σε περίοδο ειρήνης  με λογικό κόστος εκτέλεση των έργων που τις αναθέτονταν με διάφορα κυβερνητικά προγράμματα και μάλιστα στη νησιωτική και ορεινή Ελλάδα όπου δεν υπήρχε ενδιαφέρον των εργοληπτών. Η ανάθεση εκτέλεσης μικρών κοινωφελών έργων τοπικού ενδιαφέροντος για την ωφέλεια Δήμων, Κοινοτήτων, Συλλόγων και Οργανισμών ιδίως σε ακριτικές περιοχές.

Σε περίοδο πολέμου οι ΜΟΜΑ μετέπιπταν σε Τάγματα Μηχανικού Αποκαταστάσεως Συγκοινωνιών και υπάγονταν στους σχηματισμούς του Στρατού Ξηράς με βασική αποστολή την αποκατάσταση ζημιών από εχθρικούς βομβαρδισμούς ή σαμποτάζ σε έργα υποδομής της χώρας .

• Επαρχιακή οδοποιία: Έγινε κατασκευή, βελτίωση και αρχική διάνοιξη σε εθνικούς και επαρχιακους δρομους ιδίως της ορεινής και νησιωτικής Ελλάδας, περίπου 15.000 χλμ. Κατασκευάστηκαν στους παραπάνω δρόμους τεχνικά έργα (γέφυρες, τοίχοι αντιστήριξης, οχετοί κ.λπ) και ασφαλτοστρώθηκαν.
• Αεροδρόμια:  Kατασκευάστηκαν από την αρχή ή επεκτάθηκαν διάδρομοι προσγείωσης σε 17 αεροδρόμια, ιδίως της νησιωτικής Ελλάδος(Καρπάθου, Σκύρου, Κεφαλληνίας, Μυτιλήνης, Πάρου, Κυθήρων κ.λπ.) μεταξύ των οποίων και οι χωματουργικές εργασίες του αεροδρομίου των Σπάτων.
• Εγγειοβελτιωτικά και υδραυλικά έργα: Κατασκευάστηκαν μεγάλα και μικρά αποστραγγιστικά αρδευτικά, αντιπλημμυρικά και υδραυλικά έργα σε όλη την χώρα με τα οποία αξιοποιήθηκαν και δόθηκαν προς καλλιέργεια εκατοντάδες χιλιάδες στρέμματα γης.

Με την μέθοδο των προκατασκευών κατασκευάστηκαν με επιτυχία κτίρια Νοσοκομείων, Σχολείων, ΑΕΙ (Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης, Πολυτεχνική Σχολή Ξάνθης κ.λπ.) κτιριακές εγκαταστάσεις στρατοπέδων (Χαλκίδας, Θηβών, Λουτρακίου Βαννιάνου Ξάνθης κ.λπ.) πλέον των παραπάνω  κατασκεύαζε εργολαβικά υπό την επίβλεψη της και πολλά άλλα οικοδομικά έργα σε διάφορα στρατόπεδα όπως Διοικητήρια, θαλάμους οπλιτών, υπόστεγα κλ.π.

Επίσης σημαντική ήταν η συμβολή των ΜΟΜΑ που προσέφερε από το 1991 και μετά στο πρόγραμμα του Υπουργείου Εξωτερικών για την αποκατάσταση των παλιννοστούντων Ποντίων από τις περιοχές της πρώην Σοβιετικής Ένωσης.

Μικρά έργα Κοινής Ωφέλειας που περιλαμβάνονταν στα προγραμματισμένα  έργα, κατασκευάσθηκαν σε Δήμους, κοινότητες, οργανισμούς και τοπικούς συλλόγους. Ακόμα, οι ΜΟΜΑ, έδιναν το παρόν σε όλες τις συμφορές που έπληξαν τον Ελλαδικό χώρο (σεισμοί, πυρκαγιές, χιονοπτώσεις, πλημμύρες κατολισθήσεις , κ.α ).

Πηγή