ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΗ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗ ΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΟΥ ΤΗΣ ΓΕΦΥΡΑΣ ΤΗΣ ΑΒΑΡΙΤΣΑΣ

Ε1 - ΕΝΑΕΡΙΑ ΛΗΨΗ  ΑΠΟ  1945

Με την ευκαιρία των 60 χρόνων (1959-2019) από την ολοκλήρωση των 2/3 της γέφυρας της ΑΒΑΡΙΤΣΑΣ θεωρούμε σκόπιμο να παρουσιάσουμε κάποιο υλικό που σχετίζεται με την ιστορία της και να καταγράψουμε διασταυρωμένες μαρτυρίες ηλικιωμένων που είδαν με τα μάτια τους τον τρόπο κατασκευής της γέφυρας. Το υλικό συγκεντρώθηκε με σκοπό να φαίνονται και στα… κινητά «οι αλλαγές στο χωριό μας» από το 1945 ως σήμερα και να αντιληφθούν οι άρχοντες του τόπου μας ότι οι «ανεπαρκώς μελετημένες» επεμβάσεις στην ευρεία κοίτη υδατορέματος μπορούν να πυροδοτήσουν αλυσιδωτά γεγονότα.  

Ας δούμε πρώτα πώς εξελίχθηκε η κοίτη του Αβαριτσιώτη μετά το 1945.

            Ε2 - ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΑΠΟ ΕΚ 1945-60 (ΟΚΧΕ 1953, δεν φαίνεται η γέφυρα)

             Ε3 - ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΑΠΟ ΕΝΑΕΡΙΑ ΛΗΨΗ 1960 (φαίνονται τα 2/3 της γέφυρας)

Στα Ε1 (1945) και Ε2 (1953) φαίνεται ότι η κοίτη στη θέση της γεφύρωσης είχε πλάτος της τάξης των 60μ. Η γέφυρα της ΑΒΑΡΙΤΣΑΣ πρωτοεμφανίζεται στο Ε3 (1960), όπου φαίνεται ολοκληρωμένη γεφύρωση καθαρού ανοίγματος 2χ10=20 μ, ενώ λείπει ο σημερινός δρόμος προς το ΠΑΛΙΟΚΑΤΟΥΝΟ (πρωτοδιανοίχτηκε έως τα Βλαχέϊκα το 1973  και το πρώτο αυτοκίνητο πέρασε τη γέφυρα και έφτασε στο κέντρο της ΑΒΑΡΙΤΣΑΣ το 1975, μεταφέροντας στύλους της ΔΕΗ για τον εξηλεκτρισμό του χωριού μας).

      Ε4 - ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΑΠΟ ΕΝΑΕΡΙΑ ΛΗΨΗ 1985 (φαίνεται ο δρόμος προς Αβαρίτσα)

Ε5 - ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΑΠΟ ΕΚ 2007-2009 (άσφαλτος σχεδόν έως ΒΛΑΧΕΪΚΑ)

Ε6 - ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΑΠΟ ΕΚ 2015-2016

Ας φανταστούμε λίγο τις συνθήκες της εποχής για να καταλάβουμε την τεράστια συμβολή των προγόνων μας για να ολοκληρωθεί επιτυχώς το «μεγαλύτερο έργο υποδομής που έγινε ποτέ στο χωριό μας». 

Τα «κονδύλια» του κράτους για έργα ήταν περιορισμένα, άρα έπρεπε να περιοριστεί το κόστος της γέφυρας. Στην περιοχή δεν υπήρχε οδική πρόσβαση, για να προσεγγίσει αυτοκίνητο και μηχάνημα,   άρα οι εκτροπές κοίτης, η εκσκαφή θεμελίων, οι μεταφορές των απαραίτητων υλικών κλπ, θα έπρεπε να γίνουν αποκλειστικά με «χειρωνακτικά μέσα».

Στο χωριό υπήρχαν έμπειροι «μάστορες για πέτρινα σπίτια», αλλά ήταν «πρωτάρηδες για γέφυρα». Στο ποτάμι υπήρχε πέτρα άριστης ποιότητας για τα βάθρα άλλα το ποταμίσιο αμμοχάλικο ήταν ακατάλληλο για το σκυρόδεμα στο φορέα (δεν ήταν θραυστό και η άμμος είχε χώμα).

Την εποχή εκείνη ο θεσμός της «προσωπικής εργασίας χωρίς αμοιβή» για κοινωφελή έργα στο χωριό, ήταν «πατριωτικό καθήκον».

Ο νομομηχανικός της δεκαετίας του 1950 επέλεξε την εξής σοφή λύση για τη γεφύρωση: α) Κατασκευή γέφυρας 2 χ10= 20 μ. και «το ξαναβλέπουμε αν δεν επαρκεί», β) Η γέφυρα θα έχει δοκάρια και φορέα από «σκυρόδεμα με θραυστά υλικά, ενώ στα βάθρα θα χρησιμοποιηθεί η ντόπια ποταμίσια πέτρα, γ) Θα χρησιμοποιηθούν «μαστόρια» από την ΑΒΑΡΙΤΣΑ που θα τα καθοδηγούν δύο έμπειροι μάστορες σε γέφυρες (στο χωριό τους θυμούνται ακόμα ως «Καλιακατσαίους») και δ) Οι μεταφορές των απαραίτητων υλικών από το ΠΑΛΑΙΟΚΑΤΟΥΝΟ (σκαλωσιές, ξυλεία, σίδερα, θραυστά υλικά, τσιμέντα κλπ) θα γίνονταν με εθελοντικό «μεντάτι» (ομαδικό κουβάλημα στην «πλάτη»), ενώ η συλλογή / μεταφορά της πέτρας και η επιτόπια παραγωγή του θραυστού χαλικιού θα γίνονταν  αποκλειστικά με «προσωπική εργασία».

Ήταν συγκινητική η ανταπόκριση και ο ενθουσιασμός των συγχωριανών μας για να «γίνει το θαύμα». Ακόμα και οι γυναίκες έσπαγαν κροκάλες με το «τσιόκι» για να βγει θραυστό χαλίκι κατάλληλο για μπετόν υψηλής αντοχής.

Το κατάστρωμα της γέφυρας στα 2 πρώτα ανοίγματα (Α φάση) ολοκληρώθηκε το1959, αλλά η πρώτη σοβαρή πλημμύρα απέδειξε στην «πράξη» ότι ο ΑΒΑΡΙΤΣΙΩΤΗΣ δεν αποδέχτηκε το στένεμα της κοίτης του από τα 60 στα 20 μ. Αναγκαστικά  εγκρίθηκαν και «νέα κονδύλια»   για την ολοκλήρωση της Β φάσης (δυτικό ακρόβαθρο, κατάστρωμα 3^ου ανοίγματος = 10 μ.  και πτερυγότοιχοι ράμπας δυτικής πρόσβασης), που ολοκληρώθηκε το 1962. Η δυτική ράμπα πρόσβασης ήταν αμπάζωτη μέχρι και το 1975,που διανοίχτηκε ο δρόμος από Βλαχέϊκα (1973) μέχρι τη γέφυρα (ανατολική πρόσβαση), μετά από πιέσεις της ΔΕΗ .

Θεωρούμε σκόπιμο να σας παρουσιάσουμε μια ασπρόμαυρη φωτογραφία της ομάδας που δούλευε το 1962 στο Δυτικό ακρόβαθρο.

Στη φωτογραφία μπροστά βλέπουμε «σε δράση» 4 αείμνηστους μαστόρους από το χωριό μας (Γ. ΤΣΙΟΥΝΗΣ, Ι. ΜΗΤΡΟΓΙΩΡΓΟΣ, Χ. ΔΗΜΟΣ, Δ. ΚΟΛΟΚΥΘΑΣ-ΚΑΛΟΣ) και πίσω την εικοσαμελή ομάδα υποστήριξης από άνδρες, γυναίκες και παιδιά. Χρωστάμε σε όλους την ευγνωμοσύνη μας. Ας ψιθυρίσουμε το «αιωνία η μνήμη» για όσους διαμένουν μόνιμα στον ΑΗ ΘΕΟΔΩΡΟ και ας ειδοποιήσουμε όσους επιζούν ακόμα, για να θυμηθούν τα παλιά. 

Η γέφυρα πλάτους 3χ10 =30 μ. δεν παρουσίασε κανένα πρόβλημα υδραυλικής υποσκαφής από το 1962 μέχρι και το 2015. Οι ντόπιοι θυμούνται τις καταστροφικές πλημμύρες του1963 στον ορεινό όγκο της ΑΡΤΑΣ (ολοσχερής καταστροφή οικισμού Στρανά στην Άγναντα, κατάρρευση γέφυρας Κάτω Καλεντίνης ,κλπ) και τις υπερχειλίσεις του 1998 και 2008 στο δρόμο μετά τη δυτική ράμπα, στις οποίες το νερό έφτασε ως και 50 εκ. κάτω από τα δοκάρια, χωρίς ποτέ να αποκαλυφθούν τα θεμέλια της γέφυρας. Απλώς το ποτάμι ανάντη και κατάντη της γέφυρας έβγαινε στα παρόχθια (πλημμύριζε πλατάνια, τον παρόχθιο δρόμο και χωράφια), πήγαινε πέρα - δώθε μέσα στην ευρεία κοίτη του (πλάτος 60-70 μ.), αλλά πάντα … σέβονταν τη γέφυρα. 
Η Διεύθυνση Δασών 'Αρτας (ΣΥΜΒΑΣΗ 2014, βλ. ΑΔΑ: ΒΙΥΚΟΡ1Γ-Τ1Β) υλοποίησε στην κοίτη κατάντη της γέφυρας έργα που φαίνονται στο (Ε7).

Ε7 - ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ GOOGLE EARTH (λεπτομέρειες των 4 σερζανέτ 2016 της ΔΔΑ)

Ας δούμε την αλυσιδωτή και ραγδαία εξέλιξη των προβλημάτων διάβρωσης που εμφανίστηκαν στη  θεμελίωση της γέφυρας μετά το τέλος του 2015.

Φ01 (31-3-16): Διάβρωση Δυτικού ακροβάθρου Α2

Φ02 (31-3-16): Υποσκαφή πεδίλου ακροβάθρου Α2

Φ03 (15-4-16): Άποψη γέφυρας από ανάντη - ανατροπή παλιού σερζανέτ (υποσκαφή)

Φ04 (28-5-16): Άποψη γέφυρας από ανάντη - αποκατάσταση σερζανέτ από ΔΔ ΑΡΤΑΣ

Φ05 (30-6-16): Συσσώρευση υλικών εκσκαφής  μέσα στην κοίτη ( ΔΔΑ ή ΜΟΜΑ)

Φ06 (17-9-16): Άποψη  από κατάντη - τριγωνική διαμόρφωση κοίτης προ σερζανέτ

Φ07 (29-9-16): Άποψη γέφυρας από κατάντη - καθοδήγηση ροής  στο μεσαίο άνοιγμα

 

Φ08 (30-9-16): Καθοδήγηση  της ροής προς τριγωνική διατομή κατάντη

Φ09 (18-6-17): Αποκάλυψη  θεμελίων λόγω  της καθοδηγούμενης ροής

Φ10 (7-11-17): Μανδύας βάθρων-πέδιλων - ροή κάτω από τη στάθμη στέψης πέδιλων

Φ11 (9-2-18): Υποσκαφή  του μεσοβάθρου Μ1 λόγω  της καθοδηγούμενης ροής

Φ12 (22-5-18): Λεπτομέρεια  της σοβαρής υποσκαφής   του μεσοβάθρου Μ1

Φ13 (17-9-18): Προεργασία για δάπεδο  προστασίας στο μεσαίο άνοιγμα (Μ1-Μ2)

Φ14  (29-9-18): Δάπεδο Μ1-Μ2 από κατάντη (χαμηλότερα από την απόληξη πεδίλων)

Φ15 (30-8-19): ύψος νερoύ = 3 εκ <  20 εκ στο Μ2-Μ3   παρά τις αποθέσεις στο δάπεδο

Φ16 (30-8-19): Δυτικό άνοιγμα Μ2-Α2 και μανδύας ακροβάθρου Α2

Φ17  (30-8-19): Αυλάκι Γεωργανάτικο (Α1-Μ1 άνευ δαπέδου, Α1 άνευ μανδύα)

Φ18 (30-08-19): Ράμπα δυτ. ακροβάθρου Α2 - σημείο υπερχείλισης το 1998 και το 2008

Φ19 (4-9-19): Λεπτομέρειες   απόληξης  του σερζανέτ της ΔΔΑ στα Βλαχέϊκα (βλ. Ε7)

            Φ20 (6-09-19): Μέτρηση καθαρού πλάτους στη στέψη = 27,40 μ. (βλ. Ε7)

Συμπεράσματα :

1) Το ποτάμι διεκδικούσε ανέκαθεν ζώνη πλημμυρών εύρους 60-70 μ. κατά τις διαχρονικές μετακινήσεις του πέρα - δώθε. Η Γέφυρα το 1962 περιόρισε το ενεργό πλάτος της κοίτης στα 30 μ. αλλά σχεδιάστηκε με ύψος μεσοβάθρων και ακροβάθρων 4 μ. πάνω από τα θεμέλια, ώστε να έχει ορθογώνια υδραυλική διατομή 3χ10χ3= 90 μ2 (περιθώριο ασφάλειας 1,0 μ. κάτω από τα δοκάρια)για να περνούν ξεριζωμένα δέντρα). Πάνω από τα 3 μ. ύψος οι ντόπιοι θυμούνται το νερό να υπερχειλίζει στο δρόμο (Φ18).

2) Με την εργολαβία της ΔΔ ΑΡΤΑΣ για εντελώς ανεξήγητο λόγο η κοίτη τοπικά περιορίστηκε (Ε7) μέσα σε υδραυλική διατομή της τάξης των 45 μ2 (σχεδόν ανάστροφο τρίγωνο βάσης 27,40μ. και ύψους 3 μ. (βλ. Φ6, Φ8, Φ16, Φ20). Η ΥΔΡΑΥΛΙΚΗ λέει ότι όταν διέρχεται το νερό από κάποια τοπική στένωση αρχίζει η έναρξη φαινομένων τύπου  στομίου ακροφυσίου. Το νερό μετακινεί ριζιμιά λιθάρια, διαβρώνει ταχύτατα την κοίτη και μεταφέρει μεγάλες ποσότητες διαβρωμένων υλικών προς τα κατάντη. Έτσι εξηγείται η ραγδαία αποκάλυψη των θεμελίων της γέφυρας και η ανάγκη συνεχών διορθωτικών μέτρων στη γέφυρα. Σε λίγο θα ξαναβαθύνει η κοίτη κάτω από τη γέφυρα και ίσως να υποσκαφτούν και τα κατάντη σερζανέτ, ιδίως όπου προεξέχουν από το φυσικό έδαφος των κτημάτων (Φ19). Η γέφυρα εκτιμούμε ότι σύντομα θα ξαναβρεθεί στον αέρα  και φυσικά «γράψτε αλίμονο»  και για τις παρόχθιες ιδιοκτησίες στο Φυσάϊ , λόγω των  τεράστιων αποθέσεων φερτών στα σημεία που ξαναπλαταίνει η κοίτη .

3) Η γέφυρα θέλει πλέον εντατική θεραπεία, λόγω άστοχων παρεμβάσεων μετά το 2015. Αν δεν ληφθούν άμεσα μέτρα για διευθέτηση / διαμόρφωση της κοίτης κατάντη σε ορθογώνια διατομή  με  εγκάρσιους  ανασχετικούς χαλινούς   ανά 25-50 μ ( για να μειωθεί η ταχύτητα ροής, να σταματήσει η διάβρωση του πυθμένα  κατάντη και να ξαναθαφτούν πλήρως τα  θεμέλια της γέφυρας με φερτά), η γέφυρα σύντομα θα μας αφήσει χρόνους και θα μείνουμε μόνο με τις αναρτημένες φωτογραφίες της.

Επιτροπή Κατοίκων Αβαρίτσας.

Υ.Γ. Εαν κάποιος διαθέτει φωτογραφικό υλικό από τον χρόνο κατασκευής της γέφυρας, παρακαλούμε να μας τις αποστείλει για εμπλουτισμό του αρχείου μας. 

 2001 Συντήρηση της γέφυρας με προσωπική εργασία των κατοίκων.